مطالعه تاکسونومی زنبورهای گرده‌افشان خرطوم‌کوتــاه بالاخانواده Apoidea در استـان خراسان‏ رضوی

نگارش: محمد اله‌وردی

استاد راهنما: دکتر لیدا فکرت

اساتید مشاور: دکتر حسین صادقی نامقی، دکتر احمد ندیمی

چکیده:

زنبورهای گرده­افشان بالاخانواده Apoidea، با حدود 20000 گونه­ی توصیف شده، از مهم­ترین گرده­افشان­های گیاهان گل­دار محسوب می­شوند. حدوداً نیمی از گونه­های توصیف شده این بالاخانواده در دنیا به پنج خانواده­ی زنبورهای گرده‏افشان خرطوم­کوتاه Andrenidae، Colletidae، Halictidae، Melittidae و Stenotritidae (بومی استرالیا) و نیمی دیگر به دو خانواده­ی زنبورهای گرده­افشان خرطوم­بلند Apidae و Megachilidae تعلق دارند. به منظور مطالعه­ی فون و تنوع گونه‏های زنبورهای خرطوم کوتاه، در طی سال­های 1396-1399 در مناطق مختلف استان خراسان رضوی (شمال شرق ایران) بررسی­هایی انجام شد. نمونه‏ها با استفاده از تور حشره­گیری از روی گل­های تیره­های گیاهی مختلف در اکوسیستم­های طبیعی و کشاورزی استان خراسان رضوی جمع‏آوری شدند. از 54 گونه شناسایی و جمع‏آوری شده، 34 گونه از سه قبیله و دو جنس متعلق به دو زیرخانواده از خانواده­ی Andrenidae، 8 گونه از دو قبیله و دو جنس متعلق به دو زیرخانواده از خانواده­ی Colletidae، 11 گونه از چهار جنس متعلق به سه زیرخانواده از خانواده­ی Halictidae و 1 گونه متعلق به خانواده Melittidae بودند. در مجموع، 21 گونه زنبور از سه خانواده برای فون ایران جدید بودند که لیست آنها به شرح زیر است:

Andrenidae:

Andrena (Aciandrena) chersona Warncke, 1972, Andrena (Aciandrena) hystrix Schmiedeknecht, 1883, Andrena (Cnemidandrena) tridentata (Kirby, 1802), Andrena (Hamandrena) nasuta Giraud, 1863, Andrena (Hoplandrena) nuptialis Pérez, 1902, Andrena (Longandrena) longiceps Morawitz, 1894, Andrena (Micrandrena) alfkenella Perkins, 1914, Andrena (Micrandrena) nanula Nylander, 1848, Andrena (Micrandrena) tringa Warncke, 1973, Andrena (Notandrena) chrysosceles (Kirby, 1802), Andrena (Pallandrena) braunsiana Friese, 1887, Andrena (Simandrena) susterai Alfken, 1914, Andrena (Tarsandrena) tarsata Nylander, 1848, Andrena (Zonandrena) vachali Pérez, 1895

Colletidae:

Hylaeus (Lambdopsis) rinki (Górski, 1852), Hylaeus (Spatulariella) hyalinatus Smith, 1842, Hylaeus (Spatulariella) punctatus (Brullé, 1832)

Halictidae:

Halictus (Seladonia) mongolicus Morawitz, 1880, Halictus (Seladonia) mugodjaricus Blüthgen, 1933, Halictus (Seladonia) petraeus Blüthgen, 1933, Halictus (Vestitohalictus) pseudovestitus Blüthgen, 1925

نقشه­های پراکنش زنبورهای گرده­افشان خرطوم­کوتاه ایران، به تفکیک خانواده، تهیه گردید.