عنوان:
تنوع گونه های و پویایی جمعیت ششپایان خاکزی در اکوسیستمهای کشاورزی، مرتعی و جنگلی در استان خراسان رضوی
(رساله دکتری حشره‌شناسی در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد)
نگارش: محمود مهرافروز مایوان
استاد راهنما: دکتر حسین صادقی نامقی
استاد مشاور: دکتر معصومه شایان مهر
چکیده:
در طي یک بررسیي فونسیتيک، تراکم جمعيتی، تنوع و نوسانات فصلي حشرات بیيال خاکزی در
اکوسيستمهای مختلف، کشاورزی، مرتعي و جنگلي استان خراسان شمالي از خرداد 1397 تا اردیبهشت 1398
مورد بررسي قرارگرفت. نمونهبرداری به صورت ماهيانه انجام گرفت. تراکم بر اساس تعداد افراد در متر مربع و
تنوع گونهها با استفاده ازشاخصهای شانون وینر و سيمپسون و غنای گونهای به روش ریرفکشن محاسبه شد.
نتایج حاصل از نمونهبرداریها نشان از تراکم و تعداد بالای پادمان در خاک داشت به طوریکه تعداد سایر
حشرات بيبال خاکزی بسيار ناچيز و عملا نزدیک به صفر بود. در مجموع 53 گونه متعلق به 42 جنس و 17
خانواده از سه راسته جمعآوری و شناسایي شد. در بين آنها 7 جنس و 13 گونه برای فون ایران و 52 گونه
برای فون استان خراسان شمالي جدید بود. این گونهها عبارتند از:
Drepanosira hussi Neuherz, 1976, Willowsia bartkei Stach 1965, Heteromurtrella sp.,
Orchesella flavescens (Bourlet, 1839), Isotomiella gracilimucronata Rusek, 1981, Agrenia
sp., Desoria trispinata (MacGillivray, 1896), Isotomurus graminis Fjellbeg, 2007,
Megalothorax minimus Willem, 1900, Bourletiella sp., Mesachorutes sp., Willemia similis
Mills, 1934, Xenylla mucronata Axelson, 1903, Paratullbergia macdougalli Bagnall, 1936.
با توجه به جمعيت بسيار اندک سایر حشرات بيبال خاکزی از بررسي مطالعات اکولوژی بر روی این گروه
صرف نظر شد. تراکم پادمان خاکزی در جنگل بيشتر از اکوسيستمهای مرتع و کشاورزی بود. بيشترین تراکم
جمعيت در ماههای اردیبهشت وآبان در جنگل ثبت شد و کمترین تراکم در تیر ماه در اکوسيستم کشاورزی
مشاهده شد. بر اساس شاخص شانون-وینر، بيشترین و کمترین تنوع گونهای نيز به ترتیب در اکوسيستم جنگل
(آبان) و در اکوسيستم کشاورزی (مرداد) مشاهده شد. همچنین تنوع گونهای براساس شاخص سيمپسون نيز
بيشترین و کمترین مقدار را به ترتيب در اکوسيستمهای جنگلي (اردیبهشت) و کشاورزی (مرداد) نشان میداد.
غنای گونهای نيز براساس شاخص ریرفکشن محاسبه شد و بر طبق نتایج بهدست آمده بيشترین غنیای گونهای در
اکوسيستم جنگلي (آبان) و کمترین غنای گونهای در اکوسيستم کشاورزی (مرداد) مشاهده شد. شاخصهای
تنوع و ارزش غنای گونهها با توجه به کاربری زمين مورد بحث قرار ميگيرد. ما دریافتيم که جنگل دارای تراکم
و تنوع بالاتری ازپادمان در مقایسه با مراتع و اکوسيستمهای کشاورزی است.